Skifte stevnspiker?

[AMI]

Båten min har koparsaum (skjult over vasslinja). Tidlegare eigar opplyste om at båtbyggjeverkstaden gjorde ein feil, slik at stevnspikaren var stål. Det hadde difor i alle år vore eit problem at denne rusta, og endane av bordgangane vart svarte. Eg prøvde å skrape ned når eg kjøpte båten, og fekk vekk eindel av svartfargen med ferrobet og mykje terpentin. Rota til problemet var likevel som før, så det gjekk ikkje lang tid før det var like svart som tidlegare. Sjølve stevnen er fin.

 

I samband med anna arbeid på båten, så skulle eg løyse eindel rekkestøtter. Der var det heller ikkje brukt rustfrie skruar (der kan ein nok ikkje skulde på båtbyggjarverkstaden), og eg fekk med skrekk og gru sjå kor gale det går med treverket når det rustar. Treverket hadde så og seie ingen styrke i områda nær rusten.

 

Som ein følgje av dette, så ser eg føre meg at eg er nøydd å få ut stålspikaren for å hindre at alle bordgangane vert øydelagde av rust. Er der nokon som har kjennskap til nokon god framgangsmåte for å få ut stevnspikar, og eventuelt kva ein bør setje inn istaden? Borda må naturlegvis kome frå det uskada, og eg skal setje inn nye propper etter at dei rusta spikrane er utskifta.

[Lazyjack]

Du sier ikke noe om dette er ei 20 fot snekke eller ei 50 for skøyte. Dermed vet vi ikke noe om dimensjonene det er snakk om. 

På Isegran i Fredrikstad så jeg følgende metode ble benyttet for å få ut gammel skipsspiker under vann på ei skøyte.

Enden på stanga til en glidehammer ble varsom og raskt Mig-sveiset til hodet på spikeren. Vha. glidehammeren  ble spikeren trukket ut. 

Vet ikke om dette kan fungere hos deg

 

 

[Hulda]

Vær OBS, det er ingen feil at det blir benyttet (varm)galv (skips)spiker i stilk, stevn og kjølbord. Dette har med styrken å gjøre. Dette er en helt vanlig byggemetode på Øst- og Sørlandet.

[Komodo]

Lazyjack skrev for 3 timer siden:

Enden på stanga til en glidehammer ble varsom og raskt Mig-sveiset til hodet på spikeren. Vha. glidehammeren  ble spikeren trukket ut. 

Kan bekrefte at det er en metode som fungerer. 

[AMI]

15 hours ago, Lazyjack said:

Du sier ikke noe om dette er ei 20 fot snekke eller ei 50 for skøyte.

 

Det er den båten som er nevnt i profilen min, eg gløymde å skrive det. (Skorgenes på 28 fot.)

 

Eg har lese litt om metoden der ein sveisar fast ein glidehammer, men er litt i tvil om eg greier det utan å skade borda. Proppene er nokså små, eg skal ta nokre bilete og måle nøyaktig å leggje ut her etterkvart. Gamlebåten min har ikkje skjult saum. Der opplevde eg ikkje at stevnspikeren rusta på same måten. (Kjølspikar som rustar av har eg opplevde på begge båtane, men reperasjonane av det er ikkje synleg på same måten.)

 

14 hours ago, Hulda said:

Vær OBS, det er ingen feil at det blir benyttet (varm)galv (skips)spiker i stilk, stevn og kjølbord. Dette har med styrken å gjøre. Dette er en helt vanlig byggemetode på Øst- og Sørlandet.

 

Eg har vel og tenkt at det muligens er gjort med vilje, sjølv om det ikkje var innanfor "spesifikasjonen" som første eigar gav då han fekk båten bygd i 1974. Kopar er vel for mjukt til slikt bruk? Er syrefaste skruar eit alternativ, eller bør ein slå inn ny spikar av same sort? Om treverket rundt spikaren er dårleg som følgje av rusten, så kan nok det og verte ei utfordring.

[Hulda]

Varmgalv. skipsspiker er 'mange ganger' så sterkt som kobber. Det var sjelden vi kunne dra ut en skipsspiker fra frisk eik, som regel røk spikeren tvers av. Ved etterspikring av gamle båter, slo vi gjerne inn en ny skipsspiker i 'samme hullet' som den gamle. Dette er noe du bør være klar over før du setter igang et håpløst prosjekt. Jern og sink ødelegger treverk under vann. Det er en naturlov. Variabelen er kun hvor fort nedbrytingen går. Det går jo an å prøve å skru inn A4 treskruer. Merk at heller ikke disse er rustfrie. 

[AMI]

Då har eg teke nokre (dårlege) bilete.

 

På det øvste biletet her ser ein "problemet". Dette er frå styrbord side, der så og seie alle proppene er svarte, til dels med svarte felt rundt:

 

Her er eit bilete frå babord side, på nokre bord der det igrunn ikkje ser så gale ut:

 

Proppene har ein diameter på omlag 1/2".

 

Generelt så er det heilt klart at dersom eg gjer meir skade enn nytte ved å skifte desse, så vil eg ikkje starte på dette prosjektet. Båten er likevel så fin at det er trasig om eg på sikt må kondemnere den fordi 5 cm i kvar ende av borda rotnar. Det kan likevel tenkjast at treverket her ikkje tapar seg på same måten som det hadde gjort under rekkestøttene, sidan rekkestøttene står på ei horisontal flate der vatnet i større grad vert liggjande. I stevnane vil eg tru brorparten av vatnet renn nedover.

 

 

 

 

 

 

Redigert 31.August.2022 av AMI
Misforstod biletfunksjonen (see edit history)

[Lazyjack]

Jeg ser at veden er misfarget rundt spikerne men er det virkelig råte? 

Er det kun misfarging av treet kan det  blekes med relativt godt resultat. 

 

Edit: Ser nå at du skriver at du har bleket tidligere og at problemet er større enn bare misfarging. 

Redigert 1.September.2022 av Lazyjack (see edit history)

[Hulda]

Jeg vil tro du vil gjøre mer skade enn gavn. Jern, uansett legering, vil gi 'lutråte'- tap av lignin og sortfarging. Dette er rett og slett naturens gang. Hvis du søker opp 'Tally Ho' på Youtube, og går gjrnnom de første videoene om gjennoppbygging av skroget, vil du se at de skyr jern som pesten. Det man kan bruke er (ekte) bronse eller av typen Admirality Bronze (som er en avsinkingsherdet messing). Uansett vil det være umulig å fjerne jernspikrene og rusten disse har avsatt i treverket. Tror du vil dra på deg en kostnad av uforholdsmessige proporsjoner. 

[AMI]

13 hours ago, Lazyjack said:

Jeg ser at veden er misfarget rundt spikerne men er det virkelig råte? 

Er det kun misfarging av treet kan det  blekes med relativt godt resultat. 

 

Edit: Ser nå at du skriver at du har bleket tidligere og at problemet er større enn bare misfarging. 

Eg har ikkje inntrykk av at det er rote no, iallfall ikkje på ein slik måte at treverket er svekka. Erfaringane mine frå innfestinga til rekkestøttene gjer likevel at eg er svært redd for at det skal rotne på sikt. Båten er igrunn veldig fin for alderen, og eg har planar om å bevare den i mange år til. 

 

Bleiking kjem eg nok til å gjere, men eg er redd for å skrape her. Det kan sjå ut som det har vore skrapa mykje mange gongar, så eg trur ikkje eg bør skrape vekk meir treverk på enden av borda (proppene er svært tynne).

 

10 hours ago, Hulda said:

Jeg vil tro du vil gjøre mer skade enn gavn. Jern, uansett legering, vil gi 'lutråte'- tap av lignin og sortfarging. Dette er rett og slett naturens gang. Hvis du søker opp 'Tally Ho' på Youtube, og går gjrnnom de første videoene om gjennoppbygging av skroget, vil du se at de skyr jern som pesten. Det man kan bruke er (ekte) bronse eller av typen Admirality Bronze (som er en avsinkingsherdet messing). Uansett vil det være umulig å fjerne jernspikrene og rusten disse har avsatt i treverket. Tror du vil dra på deg en kostnad av uforholdsmessige proporsjoner. 

Eg har grunn til å tru at første eigar hadde kjennskap til problema med kombinasjonen jarn og treverk, og difor ikkje ville ha jarnspikar då han fekk bygd båten. Takk for tipset om dei videoane.

 

Det spørs om eg berre får halde fram som før då (pirke ut lause propper, prøve å banke vekk rust frå spikarhovuda, smørje med olje og lime inn nye propper). Fargen i seg sjølv gjer meg ikkje så mykje, og kommentarar som eg får frå andre i hamna om at stevnspikaren skjemmer ut ein elles fin båt skal eg nok kunne leve med. Eg er meir redd for om treverket vert sopass svekka at båten på sikt ikkje kan brukast? Er der nokon metode for å i det minste reduserer farta på lutråten? 

 

Korleis verkar dette under vasslinja? På gamlebåten har vi etter råd frå meir erfarne folk skrudd inn eindel skruar for å erstatte gåen kjølspikar langs kjølbordet. Der har eg likevel ikkje inntrykk av at sjølve treverket er øydelagt, skruane har godt hald. Når eg arbeidde med rekkestøttene på mine så var det mykje godt motsatt, treverket vart heilt øydelagt, men skruane var det mykje igjen av. Frykta mi er å oppleve det same som eg gjorde med rekkestøttene.

[KDB]

En metode som brukes, er å bore inn i spikeren, gjenge opp hullet. Sette inn en skrue og trekke ut. Kommer ann på spiker dimensjon og rust om det er mulig. Hadde samtidig gått opp i dimensjon på propp. Sveisetang tilpasset propp hull kan også være en mulighet.

Hadde brukt A4 torx skruer som erstatning for spikeren.

Redigert 2.September.2022 av KDB (see edit history)

[AMI]

15 hours ago, KDB said:

En metode som brukes, er å bore inn i spikeren, gjenge opp hullet. Sette inn en skrue og trekke ut. Kommer ann på spiker dimensjon og rust om det er mulig. Hadde samtidig gått opp i dimensjon på propp. Sveisetang tilpasset propp hull kan også være en mulighet.

Hadde brukt A4 torx skruer som erstatning for spikeren.

Denne metoden kan nok kanskje brukast, eg vil iallfall tru det er meir realistisk enn sveising. Konklusjonen min til no er at eg får pirke ut dei lause proppene når eg skal setje fram båten neste gong, og prøve å danne meg eit betre bilete av tilstanden. Som nokre antyder så kan arbeidet kanskje verte kostbart utan at ein igrunn vert kvitt problemet, og då har det lite føre seg. Då bør eg vel heller spare opp midlar til ein større reperasjon eingong i framtida om/når det vert så dårleg at båten ikkje kan brukast.

[Jens_P]

Spikerne er antagelig så tynne at du kan glemme å borre i disse, langt mindre å få en skrue til å ta tak.

I den grad det er realistisk å få dratt ut de gamle, så er nok metoden med sveising og glidehammer den som har best har størst sjanse for suksess. Antagelig er det spikret med galvanisert spiker og galvaniseringen er borte.

 

Hadde lignende problem med dekk. Dekksplankene var spikret med galvanisert spiker og hullene over tettet med plugger. Sinken var borte og rusten presset opp pluggene. Renset og plugget på nytt, men måtte gjenta dette med 2-3 års mellomrom da pluggenkom opp igjen.

[AMI]

6 minutes ago, Jens_P said:

Spikerne er antagelig så tynne at du kan glemme å borre i disse, langt mindre å få en skrue til å ta tak.

I den grad det er realistisk å få dratt ut de gamle, så er nok metoden med sveising og glidehammer den som har best har størst sjanse for suksess. Antagelig er det spikret med galvanisert spiker og galvaniseringen er borte.

 

Hadde lignende problem med dekk. Dekksplankene var spikret med galvanisert spiker og hullene over tettet med plugger. Sinken var borte og rusten presset opp pluggene. Renset og plugget på nytt, men måtte gjenta dette med 2-3 års mellomrom da pluggenkom opp igjen.

Godt mogleg at det er for tynt ja. Når det gjeld sveising så kan eg prøve å bore eit tilsvarande plugghol i ei fjøl, og sjå om eg greier å sveise noko fornuftig inni der utan å skade treverket.

 

Medførte problema du hadde med dekk at treverket rotna opp? Så lenge eg ikkje får alvorleg rote i skroget så er det ein relativt liten jobb å skifte pluggar med jamne mellomrom.

 

Med rekkestøttene mine (aluminiumsrekke skrudd ned i skandekket) så enda eg opp med å bore ut hol i skandekket som var vesentleg større enn dei rusta skruane for å få vekk dårleg treverk, og lime trepluggar inn i desse hola. Deretter skrudde eg på nytt ned i desse trepluggane. (Eg tok av heile rekka når eg heldt på med dette.) Denne metoden er knapt mogleg på stevnen, sidan ein naturlegvis ikkje kan utvide hola i huda.

[Jens_P]

AMI skrev for 8 timer siden:

Medførte problema du hadde med dekk at treverket rotna opp?

Nei, dette var teak-dekk. Var kun et problem at pluggene kom ut og måtte settes i på nytt med få års mellomrom.